Konya'da 10 ilçede obruk tespit edildi

Konya’da bugüne kadar 10'dan fazla ilçede toplamda 620 obruğun tespit edildiğine dikkat çeken Jeoloji Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Şükrü Arslan, “Yer altı su seviyesi aşırı şekilde düştüğü için obruklar oluşuyor. Ova, risk altında” dedi.

Türkiye'nin hububat üretim merkezi Konya Ovası'nda, kuraklık ve kontrolsüz yer altı su kullanımıyla her geçen gün sayıları artan obruklar, nicelikleriyle de tedirginliği artırıyor. Uzmanlar, jeolojik etkenlerden dolayı obruk oluşumunun binlerce yıldır yaşandığını, fakat son yıllarda yer altı sularının bilinçsiz bir şekilde kullanılmasının obruk oluşum sürecini hızlandırdığına dikkat çekti. Obruklar ile ilgili Merhaba Gazetesi’ne özel açıklamalarda bulunan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Jeoloji Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Şükrü Arslan, Konya’da ve çevre illerde obruk sayısının arttığını kaydetti.

KAYAÇLARIN KİMYASAL ÖZELLİKLERİ ETKİLİ

Obrukların nasıl oluştuğunu belirten Jeoloji Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Şükrü Arslan, “Obrukların oluşumu genellikle içinde oluştukları kayaçların litolojik özellikleri ve bu kayaçların etkileşim halinde bulunduğu suyun niteliklerine bağlıdır. Su ile etkileşim durumunda eriyebilen başlıca kayaçlar, karbonatlı kayaçlar kireçtaşı, killi kireçtaşı, marn, dolomitik kireçtaşı, dolomit gibi karbonatlı kayaçlarla halit, jips, anhidrit gibi evaporitlerdir. Kayaçların gözenekliliği ve geçirimliliğinin yüksek olması su ile etkileşimini artırmaktadır. Bu kayaçlarla etkileşim halindeki yeraltı suyu veya yüzeydeki çeşitli kaynaklardan süzülen suların kimyasal özellikleri özellikle düşük PH yani asitlik derecesi ve tuzluluk değerleri kayaçların erime derecesini yükseltmektedir” diye konuştu.

YER ALTI SULARI OBRUK RİSKİNİ ARTIRIYOR!

Kayaçların kırıklığı ve çatlaklıklarının su hareketini artırdığını vurgulayan Arslan, “Ayrıca aşırı yer altı suyu kullanımı sonucunda su seviyesinin giderek düşmesi, kayaçların boşluklarındaki suyun hidrostatik basıncının azalmasına yol açıyor. Obrukların 8 oluşum mekanizması vardır. İlimizde ana kayada oluşan obruklar ve örtü biriminde oluşan obruklar görülüyor. Ana kayada oluşan obruklar daha ziyade geçmiş yıllarda oluşmuş paleo obruk diye adlandırdığımız Çıralı, Meyil, Tımraş, Kızören Obruğu olarak bilinen obruklardır. Son dönemlerde oluşan obruklar ise örtü tabakasında oluşmuş obruklar olarak karşımıza çıkıyor. Son yıllarda sayısında ciddi artış görülen obrukların en büyük sebeplerinin başında yer altı suyu statik seviyesindeki aşırı düşüşü gösterebiliriz” şeklinde konuştu.

OBRUK DUYARLILIK HARİTASI ÇIKARILDI

Konya’da oluşan obruk sayısını söyleyen Arslan, obruk duyarlılık haritasının çıkarıldığını kaydetti. Arslan, konuşmasını şöyle sürdürdü: “2023 yılı sonu itibarıyla Konya ili içinde toplam 620 adet obruk tespit edilmiştir. Bu obruklar, Karapınar'da 529, Cihanbeyli'de 31, Çumra'da 26, Karatay'da 11, Akören'de 6, Ereğli'de 2, Kadınhanı'nda 4, Selçuklu'da 2, Sarayönü'nde 2, diğer ilçelerde 7 obruk kayda geçmiştir. Geçtiğimiz günlerde Karaman’ın Ayrancı ilçesine bağlı Ambar Mahallesi'nde 63 metre çapında 30 metre derinliğinde bir obruk oluştu. Obruğun konumuna baktığımızda Karapınar ile Ayrancı'nın tam ortasında il sınırına yakın bir bölgede oluşmuş. Jeolojik olarak değerlendirdiğimizde ise litolojik olarak Karapınar'da devamı şeklinde görülen aynı yada benzer yapılar olarak görüyoruz. Karaman’da oluşmuş 9 obruk var ve bunların hepsi Konya sınırına yakın aynı litolojiye sahip yerler. Aksaray için de aynı şeyleri söyleyebiliriz. Aksaray ilinde oluşmuş ve kayda geçmiş 6 obruk bulunmaktadır. Bu obruklarda Konya il sınırına yakın aynı litoloji sahip birimlerdir. Konya Afad İl Müdürlüğü tarafından 'Konya İli Obruk Duyarlılık Haritası' çıkarıldı. Tabi ki haritayı incelediğimiz yerleşim yerlerinde duyarlı alanların olduğunu görüyoruz. Ama bunların ne denli olup olmadığı bundan sonrası için yapılacak olan tehlike ve risk analizlerinde belli olacaktır.”

ALİ GÖZEN