Otobüs firmaları namaz için durmalı mı?

Bazı firmaların yaptığı açıklamaların ardından ise ‘Otobüs firmaları namaz için durmalı mı?’ sorusu ile beraber sözü ilahiyatçılar aldı. Peki, İlahiyatçılara göre otobüs durmalı mı, otobüste namaz kılınır mı? Yoksa namaz kazaya mı bırakılmalı? İşte cevabı...
Haber7.com’un ‘Otobüs firmalarının namaz uygulaması var mı?’ haberinde Türkiye Otobüsçüler Federasyonu (TOFED) Genel Başkanı Mehmet Erdoğan Türkiye’de namaz molası diye bir uygulamanın olmadığını ama ihtiyaç için verilen molanın saati namaz saatine denk gelmesi halinde kişilerin namaz kılabileceğini söylemişti. Öte yandan bazı otobüs firmaları namaz için durduklarını söylerken bir kısım firma ise ayrıca namaz molalarının olmadığını ifade etmişti.

Otobüs yolculuğu ve namaz konusunun dini yönüne ise haber7.com’a konuşan ilahiyatçılar açıklık getirdi. Peki ilahiyatçılara göre, Karayolu ile gerçekleşen yolculuklarda seferilik hangi şartlarda uygulanıyor? Otobüste namaz kılınır mı ya da namaz kazaya bırakılır mı? Yoksa otobüs firması namaz için mola mı vermeli?

“EĞER HUYSUZ AT İLE KIYAS EDERSEK OTURDUĞUMUZ YERDEN KILMALIYIZ”

Firmalar namaz için durmuyorsa o firma ile kesinlikle seyahat edilmemesi gerektiğini vurgulayan, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Faruk Beşer, tepkinin bu şekilde gösterilmesi düşüncesinde.

Zaruret olmadıkça otobüste oturarak namaz kılmanın caiz olmayacağını söyleyen Beşer, “Otobüste ya da binek üzerinde namaz kılmak Hanefilere göre zaruret olursa caiz olur. Zaruret olmadıkça caiz olmaz. Eğer zaruret varsa, kişinin abdesti de varsa oturduğu yerde başını ön koltuğa koymamak şartıyla rüku için biraz eğilerek, secde için ise biraz da fazla eğilerek namazını kılabilir. Örneğin bunu şöyle açıklamışlar. Huysuz olan bir attan namaz kılmak için indiğinde tekrar binememe tehlikesi olduğu düşünülürse o zaman bu insanın atının üzerinde namaz kılması zaruret olduğu için caiz olur. Eğer biz şoförlere doğal hakkımız olarak insanca rica ettiğimizde onlarda huysuzluk yapıyorsa, onları da huysuz ata veya deveye kıyas ederek insanlar abdestle namazlarını oturdukları yerden kılabilir. Tabi bu bir zarurettir. Bugün modern dünyada demokrasiden falan bahsedip edebiyat yapıyorlarsa o zaman insanlar herkesin tabii haklarına Müslüman olmasa dahi saygı göstermek zorundadır. Dolayısıyla Otobüs firmaları durup insanların namaz kılmalarına müsaade etmelidir. Duruşlarını kalkışlarını ona göre ayarlamaları lazım. Eğer firmalar bunu yapmıyorsa o firma ile asla yolculuk yapmamalıyız. En azından tepkimizi böyle göstermeliyiz. İkinci olarak ise Müslümanlar öğlen ile ikindiyi, akşam ile yatsıyı beraber kılabilecekleri bir zaman var olup öğlen veya ikindinin vaktinde duracaksa ikisini öne alarak ya da sona bırakarak cem edebilir. Yani namazlarını beraber kılarlar. Yani namazlarını kazaya bırakmazlar. Namazı kazaya bırakmak hiçbir surette caiz değildir. Ya abdesti varsa otobüste kılacaktır ya da abdesti yoksa ileride durduğunda diğer namazla cem edecektir” ifadelerini kullandı.

“OTOBÜS FİRMALARI DURMALI, İNSANLARIMIZ İBADET YAPIYOR”

Vatandaşların bilet almadan önce namaz için durulup durulmadığını öğrenmeleri gerektiğini ifade eden İstanbul Emekli İl Müftü Yardımcısı Yusuf Kavaklı, “İlk olarak bir Müslüman otobüs bileti alırken, ‘namaz kıldırıyor musunuz yoksa kıldırmıyor musunuz?’ diye sormalıdır. ‘Ben namaz kılan biriyim. Yolculukta namaz vaktimiz geçecek sizin şoförünüz namaz için duracak mı yoksa durmayacak mı?’ diye bilgi almalıdır. Yolda namaz saati geldiğinde ise şoför beye münasip bir dille ‘falan saatte namaz kılacağım acaba yakın bir yerlerde mola verecek misiniz ya da durur musunuz?’ diye sormalıdır. Birde kişi öğlen namazını kılıyorsa öğle ile ikindiyi cem edebilir. Otobüs durabilecekken durmaz ve kişi namaz kılmak isterse ancak zaruret halinde olabilir, başka türlü olmaz. Müslümanlarımızın bir kısmı da inatlaşma yapıyor. Örneğin otobüs öğle namazı vaktinde mola verdi ve kişi namazını kıldı. İkindi vaktinde yolun ortasında şoföre gider ve ‘dur ben namaz kılacağım’ der. Bir otobüs durmuyorsa burada zaruret vardır ve kişi namazını oturarak kılar ama kuvvetli bir görüş değildir bu. Otobüs firmaları durmalıdır. İbadet yapıyor insanlar. Şoförlerimiz de Müslüman, tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. Vatandaşlarımız bu şekilde davranmalı” dedi.

“FİRMALARDAN BEKLENEN NAMAZ VAKİTLERİNİ DİKKATE ALMALARIDIR”

Namazda aslolanının kıyam, rüku ve sükut olduğunu vurgulaan İstanbul İl Müftüsü Doç. Dr. Rahmi Yaran, otobüs firmalarından beklenenin, kolaylık sağlayarak mola verilmesi olduğunu söyledi.

Namazı kazaya bırakmak yerine vaktinde kılmanın daha doğru olacağını ifade eden Müftü Yaran, “Namazın aslolanı yer veya yer mesafesi olan yerde kılınmasıdır. Yani Kıyam, rüku, sükutların yapılmasıdır. Normalde namazlar böyle kılınır; ama zorunluluk hallerinde, ki o zorunluluk halleri azdır. O zaman oturduğu yerden kılınabilir. Özele gelirsek otobüs firmalarından beklenen yolcularının namaz kılmaları için onlara kolaylık sağlamaları yani uygun yerlerde mola vermeleridir. Ama bir yolcu otobüse binmiş ve mola verilmiyorsa abdesti varsa o zaman oturduğu yerden kılabilir. Namazı kazaya bırakmak yerine vaktinde kılmak iyidir. Yolcuların ferdi olarak alacakları bir başka tedbir ise şafi mezhebini dikkate almaktır. Şafi mezhebinde yolculuk halinde öğle ve ikindi namazları, akşam ve yatsı namazları cem edilerek birinin vaktinde kılınabilir. Bir Müslüman öncelikle firmaların namaz konusundaki hassasiyetini az çok bildiği için buna göre hareket etmelidir. Eğer bilmiyorsa namazı sorup ona göre biletini almalıdır. Bilmeden binmiş ise durmasını uygun bir üslupla rica eder. Buna rağmen durmuyorsa kavga etmek doğru değildir. Otobüs firmalarından beklenen ise yolcularının namaz vakitlerini dikkate almaları ve mola vermeleridir” diye konuştu.

‘NAMAZ VAKTİ GELDİ HADİ DURUN’ DEMEK DOĞRU OLMAZ

Otobüs yolculuğunda namazın kazaya bırakılmasının doğru olmadığını bunun yerine kişinin oturduğu yerde namazını kılmasının uygun olacağını söyleyen Eski Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Necmettin Nursaçan, “Otobüs her kişinin her istediği yerde durmayabilir. Belli mola yerleri vardır. ‘Namaz vakti geldi hadi durun’ demek hoş olmaz. Şoförün ve diğer yolcuların plan ve programını düşünmek lazım. O kişi namazı oturduğu yerde kılabilir. Otobüs yolculuğu namazı kazaya bırakma sebebi değildir. Oturduğu yerden otobüs hareket halindeyken namazını kılabilir. Eğer otobüsün durduğu yerde namaz kılmak uygunsa kılınır. Bir namaz kılacak Müslüman otobüsteki diğer kişilerin de hakkını düşünmeli. Bir yere yetişecek yolcular olabilir. Kişi ya otobüse binmeden kılacak ya da yetiştirdiği yerde kılacak. O da olmuyorsa otobüste kılacak. Bu şekilde bir yol izlemek kavga çıkarmaktan daha iyidir” ifadelerini kullandı.

“HİÇBİR ŞEKİLDE DURMUYORSA VEBAL DURMAYANINDIR”

Otobüslerin iki dakikalık abdest için dahi olsa durmasının yerinde olacağını söyleyen İlahiyatçı Prof. Dr. Cevat Akşit, Ekmek yedikleri yolcularını kırmayarak durmaları gerektiğini ama hiçbir şekilde durulmadığı takdirde vebalin durmayanda olduğunu söyledi.

Şoförle yolcunun uyum içinde olduğu takdirde bu işin çözüleceğini belirten Akşit konuya şu sözlerle açıklık getirdi; “Hanefi mezhebine göre yolculukta da namaz kılınır. Ancak 90 kilometre ileri gidecekse neyle gittiği önemli değil seferi sayılır. Yolculuk sırasında namaz kılmak mecburidir. Kendi arabanızla yani size tabi olan araçla giderseniz oturduğunuz yerden namaz kılamazsınız çünkü durup namaz kılma imkanınız var. Eğer sizin iradeniz dışında bir yolculuktaysanız dönebildiğiniz kadar kıbleye dönüp başınızı öndeki koltuğa değdirmeden biraz eğilip rüku yaparsınız daha fazla eğilip secde yaparsınız ve bu şekilde namazlarınızı kılarsınız. Namazı geçirmek yok. Müslüman otobüse binerken her ihtimale karşı abdestli binmelidir. Abdest alamazsa şoföre rica eder. Bizim şoförlerimiz saygılıdır. Ama şoföre kimse duymadan söylemelidir. Çünkü otobüs yolcularının içerisinde ateistte var, namaz kılmayan başka dinden olan da var. Ben bir keresinde şunu yaşadım. Şoför otobüsün lastiklerine baktı ve kontrol ediyormuş gibi yaptı bende o ara iki dakika içinde abdestimi alıp geldim ve oturarak namazımı kıldım. Eğer otobüs hiçbir şekilde durmuyorsa namaz abdestsiz kılınamayacağı için o zaman vebal durmayanındır. Ama namazının geleceğini bilip de abdestsiz binen de vebalden sorumludur. Firmalar namaz kılmak isteyenler üzerinden de ekmek yiyorlar onun için abdest için dahi olsa durmalılar. Namaz o kadar hassas ki Peygamber Efendimiz zamanındaki savaşta dahi Allah bir bölük savaşırken arkadakiler namaz kılacak, imam değişmeden namaz kılan bölük savaşmaya gidecek savaşanlar gelip namazlarını kılacaklar diyor.”

HABER 7