Ayçiçeğinde yağ oyunu

Burak ÇOŞAN Hürriyet

AYÇİÇEĞİ üreticisi geciken resmi alım fiyatlarını beklerken geçen yıla göre yüzde 30’a varan fiyat düşüşünün şokunu yaşıyor. Geçen yıl 1,5 lira olarak açıklanan ortalama alım fiyatını bu yıl Pankobirlik 1.1 lira olarak açıklamıştı. Sektör yetkilileri fiyat düşüşünde en büyük etkilerden birinin sanayi ürünlerinde kullanılmak üzere ‘sıfır gümrükle’ getirilen yağın işlemden geçirilerek ayçiçeği yağı olarak piyasaya sürülmesinin olduğunu ileri sürdü. Yine ayçiçekten elde edilen bu yağların normalde sanayide veya yemde kullanılması gerekiyor. Ayçiçeğin yanısıra palm ve soya benzeri yağların da benzer işlemlerden geçirilerek ayçiçeği yağı olarak piyasaya sürüldüğü iddialar arasında.
Trakya Birlik yetkilileri sıfır gümrükle getirilen ancak amacı dışında kullanılarak haksız rekabete yol açan ithal yağdaki sıkıntıyı yetkilileri bildirdiklerini, gelecek çarşamba günü sonuç alarak fiyatları açıklamak istediklerini söyledi. Sektör temsilcileri Türkiye’ye giren ithal yağın yanı sıra dünyada ayçiçek rekoltesinin de yükseldiğine dikkat çekiyor. Tüm bunlar ise fiyatların açıklanmasını geciktiren faktörler olarak ifade ediliyor.

SIKI DENETİM GEREKİYOR

Türkiye’nin ayçiçeği üretiminin ülke ihtiyacını karşılamada yetersiz kalması nedeniyle söz konusu üretim açığının ithalat yoluyla karşılandığını söyleyen Türkiye Ziraat Odaları Birliği  (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, ayçiçeği ithalatında uygulanan gümrük miktarlarını düşük bulduklarını söyledi. Sıfır gümrük vergi oranı ile boya sanayinde, yem ve margarin ürünlerinde kullanılmak üzere getirilen ham yağın da piyasaya sürülmesinin üreticiyi zor durumda bıraktığının altını çizen Bayraktar, “Hammadde yetersizliği, yağlı tohum ve ham yağ ithalatını zorunlu kılıyor. DTÖ kurallarına göre uygulayacağımız en yüksek gümrük vergi oranları ayçiçeği tohumunda yüzde 27, ham ayçiçeği yağında ise yüzde 36’dır” dedi. Boya sanayiinde, yem ve margarin üretiminde belli oranlarda kullanılmak üzere sıfır gümrükle gelen ham yağ ithalatının gıda tüketiminde kullanıldığına yönelik bazı bilgiler olduğunu altını çizen Bayraktar, “Bu konuda kontrollerin sıkı tutulması gerektiğinidüşünüyoruz” dedi. 

FİYATLAR AÇIKLANACAK

Trakya Birlik Genel Müdür Adnan Tekçe de olayın sadece Türkiye çapında düşünülmemesi gerektiğini dünya üzerinde yaşanan bir çok gelişmenin fiyatları etkilediğini söyledi. Gümrük ödememek için çeşitli amaçlarla kullanılacak diyerek ülkeye sokulan ham yağın önüne geçilmesi gerektiğinin altını çizen Tekçe, “Bakanlıklar nezdinde görüşmelerimiz devam ediyor. Konuda çözüm aşamasına gelmek üzereyiz” dedi. Ayçiçeği fiyatları hakkında da görüşmelerin devam ettğini dile getiren Adnan Tekçe, “Yetkililerden bazı taleplerde bulunduk. Dahilde işleme ile gümrük vergisi ödemeden ham yağ getirip ayçiçeği üretiminde kullanılmasının sonlanmasını istiyoruz. Ayrıca gözetim fiyatları ve destekleme primlerinin arttırılmasını talep ettik. Gelişmeler istediğimiz gibi olursa Çarşamba günü ayçiçeği alım fiyatlarını açıklayabiliriz” dedi.  Tekçe gelecek hafta konu hakkında Bitkisel Yağ Üreticileri’nin bir toplantı gerçekleştireceklerini ifade etti.

Fiyatlar tüketiciye yansımayabilir

AYÇİÇEĞİ hasadı ağustos ayı itibariyle başlamadığını söyleyen Şemsi Bayraktar, “Ürünün hasat edilip tüketiciye ulaşması ve arzın artması eylül ayını buluyor. Temmuz ve ağustos aylarında ülkemizde ayçiçeği arzı düşüyor, bazı yıllar ayçiçeği ithalatı da bu aylarda azalıyor. Bu durum bazen yağ fiyatlarının artmasına neden oluyor” dedi. Ayçiçeği tohum fiyatlarının geçen yıla oranla düşük başladığını kaydeden Bayraktar, “Düşük başlayan ayçiçeği fiyatlarının düşük olarak devam etmesi durumunda hammadde fiyatlarına bağlı olarak ayçiçeği yağı fiyatlarında da düşüş beklenebilir. Ancak market raflarına nasıl yansıyacağını bugünden söyleyemeyiz. Üretici fiyatları düşşe de fiyat düşüşlerinin serbest piyasa koşullarında market raflarına yansımadığı durumlar oluyor” dedi.

Raflarda yüzde 1.44’lük artış

ÜRETİCİDEN tüketiciye aylık fiyat değişimlerinin takibinin TZOB tarafından her ay düzenli olarak yapıldığını vurgulayan Şemsi Bayraktar, “Her ay yaptığımız çalışma sonucunda ayçiçeği yağının market fiyatlarına bakıldığında 2013 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre yüzde 2,08 oranında azaldığı sonraki Haziran ayına kadar fiyatlarda değişim olmadığı görülüyor.Temmuz ve Ağustos aylarında ise sırasıyla yüzde 1.46 ve yüzde 1.44 oranında raf fiyatlarında artış olduğu görülüyor” dedi. Türkiye’de ayçiçeği üretiminin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmasına rağmen halen istenilen seviyeye gelinemediğini belirten Bayraktar, çiftçilerin dünyadaki fiyatlarla rekabet edemediğini dile getirdi.