AKP ‘tam başkanlık’ önerdi!

AK Parti, 2014’teki Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde ‘başkanlık sistemi’ne geçilmesi talebini, yeni anayasa yoluyla resmen gündeme taşıdı. AK Parti TBMM Uzlaşma Komisyonu’na önceki akşam sunduğu öneri metniyle ‘tam başkanlık’ sistemine geçişi istedi. Çift meclis dışında büyük ölçüde ABD Başkanlık sistemini andıran yapı isteyen AK Parti’nin önerdiği model şöyle:

- Cumhurbaşkanının halk tarafından 2 turda seçilmesine ilişkin sistemle 5 yıllığına başkan seçilecek. Bir kişi iki dönem başkan olabilecek.

- ABD’de başkanlık seçimleri ile meclis seçimlerinin ayrı ayrı dönemlerde yapılması nedeniyle yaşanan tartışmaları dikkate alan AK Parti, bu seçimlerin aynı dönemde ancak ayrı ayrı yapılmasını önerdi. Böylece, 4 yıla çekilen seçim dönemi yeniden 5 yıla çıkacak.

- Başkan, seçimin ardından yemin ederek başka bir ritüele gerek olmaksızın görevine başlayacak.

- Milletvekili sayısı yine 550 olacak. Seçilme yaşı ise 18.

- Başkan, meclise değil sadece halka karşı sorumlu olacak. Gensoru mekanizması kaldırılacak. Güvensizlik oyu ve gensoru ile başkan ve kabinenin düşürülmesi mümkün olamayacak.

- Başkanın cezai yaptırım gerektiren bir suç işlemesi halinde, bazı ülkelerde uygulanan ‘impeachment (suçlama, cezai sorumluluk)’ modeli devreye girecek. Bu çerçevede oluşturulacak bir komisyonun çalışmasıyla başkan suçlanıp, yine aynı şekilde yargılanacak, komisyonun kararını meclis onaylayacak. AK Parti, komisyon kararının Anayasa Mahkemesi’nin devreye gireyeceği bir mekanizmaya sunumu alternatifi üzerinde de duruyor.

- AK Parti, meclisin başkanı görevden alma, başkanın da parlamentoyu fesih etme yetkisi konusunda ise komisyondaki tartışmaların seyrine göre tutum belirleyecek. AK Partili kurmaylar, “En ideali karşılıklı olması. Bunu kendi seçimlerini yenilemeyi göze alabilmeleri durumunda yapabilmeliler” ifadesini kullandı.

- Bütçeyi başkan hazırlayacak, Meclis’in teklif edilen bütçeyi attırma, eksiltme yetkisi olacak.

- Kabine meclis dışından olacak. Milletvekilleri bakanlık yapamayacak. Bu çerçevede yasama ve yürütme yetkisi eşzamanlı olarak kimsede bulunamayacak.

- Hükümet tasarısı olmayacak. Yasalar milletvekillerinin kanun teklifi yoluyla yapılacak. Kabul edilen yasaları meclis onaylayacak. Başkanın veto yetkisi de bulunacak.

Dokunulmazlık daralmıyor

AK Parti, çok tartışılan dokunulmazlıklarla ilgili de değişiklik istedi. Öneride ‘suçüstü hali’ dışında vekillere dokunulamamasının öngörüldüğü öğrenildi. BDP’lileri yakından ilgilendiren ‘bölücülük’ suçu da dokunulmazlık kapsamında.

AK Parti, yine çok tartışılan ‘milletvekili andı’nın değiştirilmesini de istedi. ‘Atatürk ilke ve inkılapları’na atıf yapan ifadelere metinde yer verilmediği bildirildi. AK Parti’nin yürütme bölümüne ilişkin yürüttüğü çalışmada ise MGK’yı anayasal bir kurul olmaktan çıkarttığı, asker ve sivillerden oluşan bir yapı öngörmediği, “başbakana bağlı bir güvenlik ajansı” niteliğinde yapı planladığı öğrenildi.

CHP 100 Türkiye vekilliği öneriyor

AK Parti’nin başkanlık sistemi önerisinin ardından, CHP de bugün komisyona önerilerini sunacak. CHP’nin önerileri güçlendirilmiş parlamenter sistem içeriyor. Öneriler arasında TBMM’nin 550 vekilden oluşması, 100 Türkiye milletvekili seçilmesi, Cumhurbaşkanı’nın 7 yıllığına ve parlamento tarafından seçilmesi önerileri yer aldı. CHP, ‘tutuklama ve gözaltına alınmama’ şartıyla ‘kürsü dokunulmazlığı’ ile sınırlı dokunulmazlık öneriyor. Şebnem HOŞGÖR / VATAN