Psikolog Işıl Yenikaynak: “Ekrana maruz kalan çocuklarda dikkat eksikliği olabilir"

Uzman Psikolog Işıl Yenikaynak, çok fazla ekrana maruz kalan çocuklarda kaygı bozukluğu, depresyon, fobiler ve özellikle dikkat eksikliği gibi rahatsızlıklar görülebildiğini söyledi.

Medicana Konya Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikolojisi Uzmanı Psikolog Işıl Yenikaynak, okul çağındaki çocuklarda meydana gelen dikkat eksikliklerinin sebebi hakkında bilgi verdi. Dikkat eksiliği ve hiperaktivite bozukluğunun bir bütün halinde tek bir tanı olduğunu belirten ve bunun 3 tipi olduğunu söyleyen Psikolog Işıl Yenikaynak, "Bunun bir dikkat eksikliğinin önde olduğu tip, bir hiperaktivitenin ve dürtüselliğin önde olduğu tip ve bir de ikisinin bir arada görüldüğü tiptir. Genelde 7 yaştan önce de tanılama beklenir ancak 7 yaştan sonra da tanımlanan çocuklar da vardır. Bunun aslında tam olarak sebebi hem beynindeki biyolojik açıdan incelendiğinde bazı nörotransmitter geçişlerinin farklı ve yoğun olduğu saptanıyor şu anda. Bazen çevresel ve psikososyal anlamda, gebelikte annenin sigara içmesi, düşük doğum ağırlıklı gebelik ve bebek doğumu, aileler arasında anlaşmazlık, çocuğun travmatik bir ortamda büyümesi gibi böyle psikososyal etkenlerin de var olabileceği düşünülüyor. Bu tanının etiyolojisine bakıldığı zaman genelde bu çocukların kendi birincil veya ikincil kuşaklarında da bazı sosyal davranımla ilgili patolojilerin görüldüğünü görebiliyoruz. Ama tabii ayırıcı tanımlarda bizim karşıt olma, karşıt gelme bozukluğu dediğimiz bir patolojik durum var. Onun dışında davranış problemleri var. Bunlar ayrı patoloji konuları. Bazen karışabiliyor. Çünkü bu çocuklar, özelikle dürtüselliği ve hiperaktivesi varsa, sınır koyma davranışında, kurallara uymakta, okul yaşantılarında ya da arkadaş çevrelerinde zorlanabiliyorlar. Bu yüzden de sanki davranış problemleri varmış gibi lanse edilebiliyor. Ayırıcı tanıları koymak için hemen bir çocuk ruh sağlığı uzmanından klinik değerlendirme yapıldığı zaman bunlar ayrıştırılıyor ve tanımlanıyor" dedi.

"Her hareketli çocuk hiperaktif, her dikkati dağılan çocuk dikkat eksikliği yaşıyor diyemeyiz"

Dikkat eksikliğinin dikkati yani konsantrasyon becerisini performans anında doğru sürede koordine edememek anlamına geldiğini ifade eden Psikolog Yenikaynak, "Bu yine zihnin otomatik olarak yaptığı bir şeydir. Bu nedenle çocuklar ya da kişiler mental anlamda yani zekasal bir anlamda bir sıkıntı yaşamazlar. Ancak dikkatlerini sürdüremedikleri için akademik becerilerde genelde başarısız ve yetersiz olurlar. Bunların tedavi süreçlerine baktığımız zaman, bu tip durumların, tabii ki belirli ilaç tedavileri ile beraber bazı destekleyici aile ve çocuğa yönelik psikososyal destek, psikoterapi yöntemleri çocuğun kendi davranışını koordine etmesinde, akademik başarısını arttırmasında, özgüven ve baş etme mekanizmalarını yine aktive etmede oldukça etkili yöntemler olarak karşımıza çıkıyor. Ama genelde tabii ki medikasyonla beraber, yani tanının durumuna göre ilaç kullanımına o şekilde karar veriliyor ama her hareketli çocuk hiperaktif, her dikkati dağılan çocuk dikkat eksikliği yaşıyor diyemeyiz. Bunun için klinik değerlendirme şart. Ona göre tedavi süreci planlanıp devam ettirildiğinde bu çocuklar ne akademik ne sosyal anlamda olabildiğince sorunsuz hayatlarına devam edebiliyorlar" şeklinde konuştu.

"Çocukları olabildiğince ekranlardan uzak tutmak önemli"

Ailelerin, sadece dikkat dağınıklığı bulunan çocuklar için değil genel olarak çağın çocuklarını olabildiğince ekranlardan uzak tutmalarını önerdiklerini kaydeden Yenikaynak, "Çok fazla ekrana maruz kalan çocuklarda kaygı bozukluğu, depresyon, anksiyete, fobiler ya da agresyon davranışlarını görüyoruz. Aynı zamanda ekranlar gerçeklik bağını kopardığı için, özellikle altta dikkat eksikliği ya da dürtüsellik varsa çocuk reel hayattaki becerilerde mutsuz, tatminsiz ve daha çabuk sıkılan hale geliyor. Çünkü tablet, telefon ya da bilgisayarda hemen her şey parmağının ucunda ve fast food bilgi olarak ya da haz odağı olarak karşımıza çıkıyor ama gerçek hayatta kesmesi lazım, boyaması lazım, yapıştırması, parmağıyla sayması gibi daha beceri ve sabır gerektiren işleri bu sefer reddetmeye başlıyorlar. Çocukları olabildiğince ekranlardan uzak tutmak önemli" ifadelerini kullandı.

"Çocukları hırs ve rekabetin olduğu değil daha soft şeylere yönlendirmekte fayda var"

Hiperaktif ve dürtüsel çocukları, dürtüselliğini arttıracak faaliyetlerden uzak tutmak gerektiğini kaydeden Uzman Psikolog Yenikaynak, "Biraz daha onları rehabilite edecek, daha sakinleştirecek ama enerjilerini atmasına sahip olacak aktivitelere yönlendirmek daha iyi. Yani çocukları hırs ve rekabetin olduğu değil daha soft şeylere yönlendirmekte fayda var. Dikkat eksikliği olan çocukları biraz daha takım sporları, birlikte hareket edebilecekleri alanlara yönlendirmek süreci daha rahat baş etmelerine yardımcı olabilir. Ailelerde bu konuda çocuklarını yönlendirebilirler" diye konuştu.