2001 yılında emekli olduğumda, en düşük emekli maaşı asgari ücretten yüksekken, bu yasa ile birlikte maaş bağlama oranları ve sistemdeki değişiklikler, emekli maaşlarını önemli ölçüde etkilemiştir.

5510 Sayılı Yasadan Önce ve Sonra Maaş Bağlama Oranları

5510 sayılı yasanın öncesinde, memurlar 25 yıl hizmet (9000 iş günü) karşılığında maaşlarının %75'ini, Bağ-Kurlular ise %65'ini emekli maaşı olarak alıyorlardı. İşçiler ise 7200 iş günü ile emekli olup, maaşlarının %70'ini alıyorlardı. Ancak, 5510 sayılı yasa ile birlikte maaş bağlama oranı %50'ye çekildi ve bu durum, 2008 sonrasında emekli olanlar için maaşların önemli ölçüde düşmesine neden oldu.

Yeni Sistemle Bağlanan Emekli Maaşları

5510 sayılı yasa ile birlikte, sigortalılar artık 4A (işçiler), 4B (Bağ-Kurlular), ve 4C (memurlar) statüsünde gruplanarak, emekli maaşları bağlanmaya başlandı. Bu sistemde, emekli maaşı bağlama oranı %50'ye indirilmiştir. Bu değişiklik, özellikle 2008 sonrası işe başlayanların emekli maaşlarını büyük ölçüde düşürmüştür.

Emekli maaşlarındaki bu erimenin en önemli sebeplerinden biri de fiyat artışlarının düzgün bir şekilde tespit edilmemesi ve endeksleme sistemindeki aksaklıklardır. Bu da, emekli maaşlarının satın alma gücünü olumsuz etkilemektedir. Eğer enflasyon ve fiyat artışları düzgün bir şekilde hesaplanabilseydi, maaş bağlama oranı daha adaletli olabilirdi.

1990’larda İktidarın Torpilli Atamaları ve Sonuçları

1990'lı yıllarda, ANAP ve DYP iktidarları döneminde, bazı kamu görevlilerine, iktisadi devlet teşekküllerinin bağlı ortaklıklarında "makam tazminatı" almak amacıyla yer değiştirme ve atamalar yapılmıştı. Bu tür atamalar, devletin sosyal güvenlik sistemine ağır yükler bindiriyordu. Bu nedenle, 5510 sayılı yasa ile, emekli maaşları bağlanırken, artık son alınan ücret yerine tüm çalışma süresince ödenen ücretlerin endekslenmiş ortalaması dikkate alınmaktadır. Bu, geçmişte yapılan adaletsiz atamaları engellemeye yönelik bir adım olmuştur.

2013 ve 2023 Yıllarında Yapılan Zamlardan Emekli Maaşlarına Yansıyan Durum

2013 ve 2023 yıllarında memurlara yapılan zamlar, özellikle üst kademe yöneticileri için oldukça yüksek olmuştur. Ancak, bu zamlar emekli olan kamu görevlilerine yansıtılmamıştır. 2013 yılında yapılan %200’e varan ek zamlar, daha çok aktif çalışan üst kademe yöneticilerini tatmin etmeyi amaçlamıştır. Bu durum, emekli maaşlarının erimesine sebep olmuştur. Örnek vermek gerekirse, 2025 yılında 26 yıl hizmeti olan bir kamu görevlisinin maaşı 101.244 TL iken, emekli olduğu takdirde maaşı 43.928 TL’ye düşmektedir. 2010’dan sonra, memurlara verilen zamlar emekli maaşlarına yansıtılmadığı için, bu maaşlar %64 seviyelerine düşmüştür. Yani, emeklinin maaşı, maaşının %36’sı kadar erimiştir.

Sigorta Başlangıç Tarihi ve Emekli Olma Yaşı

1 Mayıs 2008’den önce sigorta başlangıcı olanlar, 60 yaşını doldurduğunda emekli olabileceklerdir. Emekli olduktan sonra, gerek kendi işinde gerekse bir işverenin emrinde çalışmaları durumunda emekli maaşları kesilmeyecektir. Ancak 1 Ekim 2008’den sonra ilk defa işe girenler için emeklilik yaşı 65’e çıkarılmıştır. Emekli olduktan sonra, bu kişiler kendi işinde veya başkasının yanında çalıştıklarında emekli maaşları kesilecektir.

1 Mayıs 2008 ile 1 Ekim 2008 tarihleri arasında işe girenler, 65 yaşında emekli olabilecek ancak emekli olduktan sonra çalışmaya devam ederlerse emekli maaşlarını almaya devam edebileceklerdir. Ayrıca, 1 Ekim 2008’den önce asteğmen veya astsubay olarak görev yapmış olanlar, eski 5434 sayılı Emekli Sandığı kanununa tabi olmaya devam edeceklerdir.

5510 Sayılı Yasadan Sonra Beklenen Durum

1 Ekim 2008 tarihinden sonra çalışma hayatına atılan bireyler için emeklilik maaşı kayıpları çok yüksek olacaktır. Gelecekteki emeklilik maaşları, enflasyon oranları ve sosyal güvenlik sistemindeki düzensizlikler nedeniyle daha da azalacak ve emeklilerin yaşam standartlarını daha da zorlaştıracaktır. Bu durum, mutlaka yetkililer tarafından gözden geçirilmelidir.

Sonuç

Emekli maaşlarının düşüşü, 5510 sayılı yasa ile birlikte çok daha belirgin hale gelmiştir. Enflasyon, fiyat artışları ve sosyal güvenlik sistemindeki aksaklıklar, emekli maaşlarının reel değerini ciddi şekilde eritmektedir. Gelecekte emekli olacak olanlar, bu düşük maaşlarla yaşamlarını sürdürebilmek için büyük zorluklarla karşılaşacaklardır. Bu nedenle, emekli maaşlarının belirlenmesinde adaletli ve sürdürülebilir bir sistemin oluşturulması gerektiği açıktır.